Gwoli ??cis??o??ci, artyku?? ten napisany zosta?? przezemnie do magazyny HotStyle. Dziele si? znim na forum poniewa?? mo??e on spodobac si? ka??demu, kto lubi majsterkowac w elektronice
W czasie, gdy powstawa?? C=64, nikt nawet nie ??ni?? o tym, ??e nasz ??wiat stanie si? tak ma??ym miejscem. Nikt nie wyobra??a?? sobie tego, ??e za kilka lat b?dzie mo??na wpisa? jakie?? zapytanie w wyszukiwark? i po chwili wyskoczy na ekranie monitora odpowiednie rozwi?zanie problemu. Nikt nie by?? w stanie sobie wyobrazi?, ??e co?? takiego, czym jest Internet, ani tego, ??e stanie si? globalnym fenomenem i zaw??adnie ka??dym aspektem naszego ??ycia. Jedynie futurologiczni pisarze, puszczaj?c swoje wodze fantazji, opisywali globalne biblioteki, w kt??rych mo??na by??o znale??? ka??d? informacj?.
??wczesne sieci i rozwi?zania technologiczne pozwala??y jedynie na ???czenie si? do innych komputer??w w spos??b bezpo??redni, poprzez modem. Podobne rozwi?zanie zastosowano w naszej Komodzie, do kt??rej mo??na pod???czy? modem i poprzez lini? telefoniczn? po???czy? si? z innym komputerem, BBS-em lub korzysta? z innych funkcji tego antycznego urz?dzenia. Niedoskona??ego, poniewa?? dzia??a on wolno, nie wsp????pracuje ze wsp????czesnymi rozwi?zaniami tak dobrze, jak by??my tego oczekiwali. Czasy si? zmieni??y i standardem sta?? si? Ethernet, kt??ry tak??e wymy??lono w latach osiemdziesi?tych. Teraz jest on szeroko stosowany we wsp????czesnych komputerach i ka??dy, kto posiada komputer w domu oraz po???czenie z Internetem, posiada tak??e router z wyj??ciem Ethernet. Za to ma??o kto posiada jeszcze modem, a co tutaj m??wi? o linii telefonicznej, z kt??r? nasz komodorowski modem m??g??by wsp????gra?. Dlatego te?? Peter Eliasson oraz Adam Dunkels stworzyli prost? przystawk? do naszego C=64, kt??ra pozwala nam na korzystanie z udogodnie?? wsp????czesnej sieci. To urz?dzenie zwie si? TFE (The Final Ethernet) i postaram si? wam opisa? w miar? dok??adnie jak sam je zbudowa??em oraz z jakimi problemami musia??em si? upora?, aby uruchomi? to cude??ko.
Oryginalnie przystawka TFE powsta??a w 2002 roku. Ze strony technicznej zosta??a ona zaprojektowana przez Petera Eliassona, a oprogramowanie napisa?? do niej Adam Dunkels, kt??ry w p????niejszym okresie ca??y koncept rozwin??? do postaci niezale??nego systemu operacyjnego Contiki (przeportowanego nast?pnie na inne platformy wykorzystuj?ce procesor 6502 Konstrukcja tego sprz?tu jest bardzo prosta. Wykorzystuje ona standardowy uk??ad CS8900a, kt??ry ju?? od po??owy lat dziewi??dziesi?tych by?? szeroko stosowany w kartach sieciowych. Ale dla wi?kszego uproszczenia konstrukcji wykorzystano gotowy uk??ad wraz z podstawowymi elementami na jednej p??ytce, dzi?ki czemu mo??na by??o ca??o??? pod???czy? praktycznie bezpo??rednio do szyny expansion portu naszej komody - dodaj?c jedynie jeden uk??ad TTL 74139 (aby ca??o??? prawid??owo zaadresowa? w pami?ci komputera). Poni??ej znajduje si? oryginalny schemat TFE:
Oryginalny schemat The Final Ethernet dla C64
Oprogramowanie, kt??re napisa?? dla tego sprz?tu Adam Dunkels, na samym pocz?tku sk??ada??o si? jedynie z uIP, p????niej tak??e powsta?? serwer do streamowania muzyki na komod?, ale najlepszym przyk??adem do czego mo??na wykorzysta? ten modu??, jest w??a??nie Contiki. Posiada on wbudowany web serwer, przegl?dark? internetow?, klienta telnet i wiele innych mocarnych program??w, kt??re z naszej komody tworz? prawdziwe monstrum do przegl?dania Internetu. Po pewnym czasie powsta??y tak??e inne programu, kt??re cho? nie s? tak rozbudowane, czy te?? nie s? osobnym OS, to mog? na prawd? by? przydatne. Mi?dzy innymi grupa Singular wypu??ci??a przegl?dark? html 1.1, kt??ra pozwala nam przegl?da? strony internetowe oraz program Guru Term, pozwalaj?cy na ???czenie si? ze starymi BBS-ami za pomoc? naszej komody. Tak... jeszcze takie BBS-y istniej?! Co wi?cej, dzi?ki TFE ??adowanie tre??ci z BBS, jest bardzo szybkie i wygodne. Ka??dy, kto pami?ta czasy modem??w, na pewno to zauwa??y.
Przez ostatnie lata powsta??o wiele wariacji i r????nych klon??w oryginalnego TFE, a najwi?ksz? popularno??? zdoby?? modu?? RR-NET produkcji Protovision. Dla tego te?? standardu wydano najwi?cej oprogramowania oraz kilka gier. Nie zmienia to faktu, ??e rzesza hobbystycznych elektronik??w podejmowa??a pr??by po???czenia obu standard??w na jednym kartrid??u - co zwykle si? udawa??o. :) Mog? tutaj wspomnie? o tym, ??e istniej? takie konstrukcje, jak [e]TFE - Till Harbaum, FB-net - Fotios oraz najpopularniejszy z wszystkich, czyli 64NIC+ produkowany przez Retro Innovations. Sam te?? podj???em si? tej ci???kiej pr??by, co sko??czy??o sie dla mnie sukcesem. Ale o tym wszystkim napisz? za chwil kilka.
Kiedy natrafi??em w sieci na TFE i postanowi??em sobie takie cude??ko zbudowa?, to najwi?ksz? przeszkod?, na jak? natrafi??em, by??o to, ??e oryginalny schemat zawiera?? zintegrowan? p??ytk? z uk??adem CS8900a, kt??rej nigdzie nie mo??na by??o ju?? kupi?. Wi?c postanowi??em wszystko oprze? o jak najbardziej zbli??on? p??ytk?: CS8900a-h, zakupion? w Olimex. Kupi??em dwie p??ytki i obie wykorzysta??em. Pierwsz? do zbudowania oryginalnego standardu TFE - podarowany dla Jericho, a drugi do eksperyment??w dla samego siebie - uda??o mi si?, jak wcze??niej napisa??em, po???czy? oba standardy TFE i RR-NET w prosty spos??b.
P??ytka CS8900a-h w stosunku do orygina??u TFE posiada wi?cej wyprowadze??, lecz poza tym znacznie nie r????ni si? od niego. Podobnie pod???czmy bezpo??rednio z wyj??? C=64 do wej??? uk??adu wyprowadzenia D0-D7, A0-A3 oraz zasilanie +5V i GND. Wyj??cia z komody R/W i I/O1 do???czamy do uk??adu 74139, a wyj??cia z tego uk??adu do wej??? CS8900a-h I/OR i I/OW. Wyj??cia D8-D15, INTRQ0-INTRQ3 ze zintegrowanej p??ytki pod???czamy do GND, wyj??cie SBHE do +5V, a wej??cia LED pozostawiamy niepod???czone. Wszystko wed??ug schematu poni??ej:
The Final Ethernet dla C64 - modyfikacja nr 1
Kolejnym problemem dla mnie by??o wytrawienie p??ytki drukowanej. Kilka razy zabiera??em si? za to i dopiero wykorzystanie gotowej p??ytki z ISA (nieco doci?tej i posklejanej) pozwoli??o mi ca??o??? uruchomi?. :) Niestety dla oryginalnego TFE powsta??o ma??o oprogramowania lecz to, kt??re istnieje, jest bardzo dobre. Dzi?ki Guru Term uda??o mi si? po???czy? do kilku jeszcze dzia??aj?cych BBS-??w, a szybko??? z jak? dzia??a??o ??adowanie kolejnych tre??ci by??a naprawd? zacna. :D Modem przy tym urz?dzeniu po prostu dzia??a jak stary Fiacik 126p w por??wnaniu do Ferrari. :D Ale jak to zawsze bywa, cz??owiek czuje niedosyt kiedy wie, ??e mo??na co?? poprawi? i ulepszy?. Dlatego te?? zacz???em szpera? w sieci szukaj?c jakiego?? rozwi?zania jak mo??na po???czy? oba standardy TFE i RR-NET. Rozwi?zaniem okaza??o si? zastosowanie prostej bramki NOR na linii A0. Wszystko dlatego, poniewa?? TFE i RR-NET maj? zamienione rejestry RDX/TDX itp., s? one zanegowane lub odwr??cone, albo s? w lustrzanym odbiciu. Dlatego te?? zastosowanie prostej bramki NOR (dok??adnie uk??adu 74HC04) pozwala nam na korzystanie z naszej przystawki TFE, jak ze zwyk??ego RR-NETU. Wi?cej nie b?d? si? na ten temat rozpisywa??. Je??eli kto?? chce wiedzie? co i jak, to mo??na odpowiednie w?tki znale??? na forum www.lemon64.com. Modyfikacj? mo??na zobaczy? na nast?puj?cym schemacie:
The Final Ethernet dla C64 - modyfikacja nr 2 z zachowaniem kompatybilno??ci z RR-NET
W dzisiejszych czasach bez Internetu nie mo??na si? obej???. Jest to jednocze??nie wspaniale ??r??d??o informacji i rozrywki. Pozwala nam na komunikacj? z innymi maniakami komody, wymian? do??wiadcze?? i zawieranie nowych znajomo??ci. Dlaczego wi?c nasza komoda nie mog??aby z tego korzysta?? Czasy gdy modemy by??y codzienno??ci? ju?? dawno min???y. W chwili obecnej szeroko stosowanym standardem jest Internet szerokopasmowy. Nie oznacza to jednak, ??e nasz poczciwy komodorek nie mo??e po???czy? si? ju?? z nadal dzia??aj?cymi BBS-ami, czy te?? nie mo??emy na nim zagra? przez ??sie?? z inn? osob? na drugim ko??cu ??wiata. Mo??emy tak??e porozmawia? ??o tym i o tamtym? na IRC-u u??ywaj?c 64-ki. To wszystko powoduje, ??e taki ma??y kartrid?? jest naprawd? wspania??? opcj? dla komody, cho? mimo up??ywu lat, jak dla mnie nadal w tym wszystkim jeszcze tkwi potencja??. Marzy mi si?, aby powsta?? na 64-k? MMORPG z prawdziwego zdarzenia... Nie jaki?? tam MUD lub MUCK, ale prawdziwy MMO, kt??ry tchn???by troch? ??ycia w t? ga????? rozwoju dla komody. :) Zw??aszcza, ??e koszt zbudowania takiego TFE w zaciszu domowym nie przekroczy?? u mnie 100z?? - wszystko liczone wraz z wysy??k? itp. Reasumuj?c jest to bardzo fajny projekt dla ka??dego maniaka 64-ki, kt??ry chcia??by zbudowa? co?? samemu.
YouTube Video
P.S. Nadal nasza ??komoda wiecznie ??ywa!?. Chocia?? przyby??o jej ju?? sporo zmarszczek, a kolejne przystawki i akcesoria podtrzymuj?ce w niej ??ycie zmieniaj? j? (w moim mniemaniu) w starego grzyba.
Niedoskona??ego, poniewa?? dzia??a on wolno, nie wsp????pracuje ze wsp????czesnymi rozwi?zaniami tak dobrze, jak by??my tego oczekiwali. Czasy si? zmieni??y i standardem sta?? si? Ethernet, kt??ry tak??e wymy??lono w latach osiemdziesi?tych. Teraz jest on szeroko stosowany we wsp????czesnych komputerach i ka??dy, kto posiada komputer w domu oraz po???czenie z Internetem, posiada tak??e router z wyj??ciem Ethernet. Za to ma??o kto posiada jeszcze modem, a co tutaj m??wi? o linii telefonicznej, z kt??r? nasz komodorowski modem m??g??by wsp????gra?. Dlatego te?? Peter Eliasson oraz Adam Dunkels stworzyli prost? przystawk? do naszego C=64, kt??ra pozwala nam na korzystanie z udogodnie?? wsp????czesnej sieci. 
Konstrukcja tego sprz?tu jest bardzo prosta. Wykorzystuje ona standardowy uk??ad CS8900a, kt??ry ju?? od po??owy lat dziewi??dziesi?tych by?? szeroko stosowany w kartach sieciowych. Ale dla wi?kszego uproszczenia konstrukcji wykorzystano gotowy uk??ad wraz z podstawowymi elementami na jednej p??ytce, dzi?ki czemu mo??na by??o ca??o??? pod???czy? praktycznie bezpo??rednio do szyny expansion portu naszej komody - dodaj?c jedynie jeden uk??ad TTL 74139 (aby ca??o??? prawid??owo zaadresowa? w pami?ci komputera). Poni??ej znajduje si? oryginalny schemat TFE:
![:]](../images/smiley/smile2.png)
Ale o tym wszystkim napisz? za chwil kilka.
